بر اساس تعریف بند 20 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، صندوق سرمایه گذاری یک نهاد مالی است که، فعالیت اصلی آن سرمایه گذاری در اوراق بهادار است و هرکدام از سرمایه گذاران آن به نسبت سرمایه گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند.
سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری، از جمله روش‌های غیر مستقیم سرمایه گذاری در بورس است. این صندوق ها با شخصیت حقوقی مستقل، توسط شرکتهای دارای صلاحیت، مدیریت می‌شوند. شرکتهای سبدگردان و تامین سرمایه از جمله نهادهای مالی دارای صلاحیت جهت مدیریت صندوق های سرمایه گذاری هستند.
بسیاری از افراد سرمایه و پول خود را برای حفظ ارزش و افزایش آن به بانک ها می سپارند که در نهایت فرصت کسب سود و بازده های بیشتر را از دست می دهند. استفاده از صندوق های سرمایه گذاری به آنها اجازه می دهد که سود بیشتری کسب کنند و کنترل کاملی بر روی سرمایه های خود داشته باشند.
همانگونه که گفته شد صندوق های سرمایه گذاری زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کنند و هر کدام از این صندوق ها مزیت ها و معایب خاص خود را دارند. بعد از آنکه فرد به صورت کامل در مورد صندوق ها جستجو کرد و تصمیمی به سرمایه گذاری در یکی از آنها کرد می‌تواند با در دست داشتن مدارک شخصی و هویتی خود به دفاتر صندوق ها مراجعه کند و عملیات ثبت نام را انجام دهد.
البته تعدادی از صندوق ها امکان شرکت به صورت آنلاین را برای مشتریان فراهم کرده اند. فرد باید مدارک مورد نظر را ارائه کند، فرم های لازم پذیره نویسی یا درخواست صدور واحد سرمایه گذاری را امضا کند و در نهایت با پرداخت مبلغ مورد نظر رسید خود را دریافت کند.
فرایند مذکور برای صندوق هایی می باشد که اصطلاحا دارای مکانیزم صدور و ابطال می باشند. برخی از صندوق ها نیز قابل معامله (ETF ) می باشند. واحدهای این صندوق ها در بازار خرید و فروش می شوند و افراد برای سرمایه گذاری در این صندوق ها باید از طریق شرکتهای کارگزاری یا پنل معاملات آنلاین ( برخط) خود اقدام به خرید واحدهای این صندوق ها نمایند. همچنین برای خروج از صندوق می توانند نسبت به فروش واحدهای خود اقدام کنند.
مدیریت توسط افراد متخصص و تیم حرفه‌ای
شفافیت اطلاعاتی و گزارشگری از طریق تارنمای هر صندوق
سهولت سرمایه گذاری و خروج از صندوق
قابلیت نقدشوندگی بالای سرمایه گذاری در صندوق ها
عدم نیاز به صرف زمان و انرژی توسط سرمایه گذار
هزینه های پایین مدیریت و نظارت
مزایای صندوق های سرمایه گذاری در نمایه بالا قابل مشاهده می باشد.سرمایه گذاری از طریق صندوق ها، در مقایسه با سبدگردانی اختصاصی ، دارای دو ویژگی متفاوت است که بعضا به‌عنوان معایب صندوق ها ذکر می گردد.
1 – عدم کنترل بر پرتفوی صندوق ها: در بعد اجرایی و سرمایه گذاری، کلیه اختیارات مدیریت صندوق سرمایه گذاری در اختیار دارندگان واحدهای ممتاز و مدیر صندوق‌ها می‌باشد؛ لذا سرمایه گذاران هیج گونه دخالتی در این امور نمی‌توانند داشته باشند. همچنین خرید و فروش اوراق بهادار، تابعی از تصمیمات مدیر سرمایه گذاری است و استاندارد مشخصی از منظر سطح ریسک پذیری در صندوق های سرمایه گذاری قابل تعریف نمی‌باشد. حتی در سطح یک صندوق سرمایه گذاری نیز با تغییر مدیران سرمایه گذاری مدل سرمایه گذاری و سطح ریسک پذیری تغییر می‌کند. در صورتیکه در سبدگردانی اختصاصی یک سرمایه گذار می‌تواند مواردی را که مد نظر دارد در قرارداد ذکر کند. به‌طور مثال ممکن است، یک سرمایه گذار علاقمند به سرمایه گذاری صرفا در یک یا چند صنعت خاص باشد؛ که می‌تواند با سبدگردان بورس مطرح کند، و در پیوست‌های قرارداد این موارد درج شده و اجرایی گردد.
2- عدم امکان حضور در مجامع و نداشتن حق رای : حق رای و تصمیم‌گیری در صندوق سرمایه گذاری در اختیار دارندگان واحدهای ممتاز صندوق است و سرمایه گذاران (دارندگان واحدهای عادی) حقی در این زمینه ندارند.
صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند و ممکن است در آینده نیز نوع جدیدی از آنها عملیاتی گردد. ساز و کار و مکانیزم همه صندوق های سرمایه گذاری همانند یکدیگر است؛ تنها تفاوت آنها در ترکیب دارایی‌های آنها است. برای مثال صندوق های سرمایه گذاری در سهام که جزء شناخته‌ترین صندوق های سرمایه گذاری هستند، تنها مجاز به سرمایه گذاری در سهام شرکتهای بورسی و فرابورسی و اوراق مشارکت و سپرده بانکی می‌باشند؛ یا صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، عمده منابع خود را در اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری می‌کنند و تنها بخش محدودی از منابع آن مجاز به سرمایه گذاری در سهام می‌باشند. همه صندوق‌های سرمایه گذاری دارای امیدنامه و اساسنامه می‌باشند که با مطالعه آنها اهداف هر صندوق و زمینه هایی که صندوق مجاز به سرمایه گذاری در آنها می‌باشد، معین می‌گردد.
رایج‌ترین صندوق های فعال در بازار سرمایه ایران شامل صندوق‌های زیر می باشد:
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت حداقل 70 تا 90 درصد از دارایی های خود را در اوراق بهادار، سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و … سرمایه گذاری می کند و باقیمانده سرمایه در بازار بورس سرمایه گذاری می شود. از آنجایی که این صندوق ها دارای درآمد ثابت هستند می توانند برای کسانی که ریسک پذیری کمتری دارند گزینه بسیار خوبی باشد.
قابلیت نقد شوندگی این صندوق ها بالا بوده و هر زمان که فرد بخواهد می تواند سهام خود را به پول نقد تبدیل کند. معمولا اوراق بهادار، اوراق مشارکت، سپرده بانکی و … 3 تا 4 درصد سود بیشتری از بانک دارند و همین باعث می شود افراد ترغیب شوند از این صندوق ها استفاده کنند.
همانطور که از نامشان پیدا است این صندوق ها حداقل 70 درصد از دارای خود را در بازار سرمایه سرمایه گذاری می کنند و مدیریت آن به دست سبد گردان بورس است و 30 درصد باقی مانده در اوراق بهادار، اوراق مشارکت، سپرده های بانکی و … با درآمد ثابت سرمایه گذاری می شوند.
سرمایه گذاری در این صندوق ها ریسک بالاتری نسبت به صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت دارد اما می تواند سود بیشتری نیز داشته باشد هر چند که هیچ تضمین سودی برای آن در نظر گرفته نشده است. این صندوق سرمایه گذاری برای افراد ریسک پذیر و کسانی که تمایل دارند در بازار سرمایه حضور داشته باشند مناسب است.
خرید سکه و طلا همیشه یک راه مطمئن برای افراد در جهت حفظ ارزش سرمایه ها بوده است اما خرید شخصی طلا می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. صندوق های سرمایه گذاری طلا با خرید و فروش سکه و اوراق مبتنی به طلا که در بازار بورس پذیرفته شده‌اند؛ می‌تواند بازدهی مناسبی داشته باشد. البته این صندوق ها نیز ممکن است در صندوق های با درآمد ثابت سرمایه گذاری کنند.
صندوق های ETF یا صندوق های قابل معامله به صندوق هایی اطلاق می گردد که واحدهای آنها در بازار بورس خرید و فروش می شود.هر صندوق سرمایه گذاری می تواند قابل معامله باشد یا دارای مکانیزم صدور و ابطال باشد. در صندوق های با مکانیزم صدور و ابطال سرمایه گذاران برای ورود به صندوق یا خروج از آن باید به دفاتر مدیر صندوق مراجعه نمایند یا از طریق وبسایت صندوق اقدام نمایند ولی برای ورود یا خروج از صندوق های قابل معامله (ETF) باید از طریق شرکتهای کارگزاری یا پنل معاملات برخط (آنلاین) نسبت به خرید یا فروش واحدهای صندوق اقدام کرد.
به دلیل سهولت و دسترسی بهتر سرمایه گذاران ، امروزه بیشتر صندوق های جدید بصورت ETF راه اندازی می شوند. این صندوق ها دارای یک نماد معاملاتی می باشند که در سیستم معاملات بورس بر اساس آن معامله می شوند. برای مثال نماد معاملاتی صندوق سرمایه گذاری ثروت افزون ثمین که تحت مدیریت سبدگردان آرکا است ” ثمین ” می باشد.
همانطور که از نام آن مشخص است این صندوق تقریبا نیمی از دارایی های خود را در بازار سرمایه و نیم دیگر آن را در صندوق های با درآمد ثابت سرمایه گذاری می کند. این صندوق برای افرادی با ریسک پذیری متوسط مناسب است. این صندوق ها می توانند نسبت به صندوق های با درآمد ثابت دامنه سود بیشتری دارند اما تضمینی برای آن وجود ندارد.
علاوه بر صندوق های سرمایه گذاری گفته شده چندین صندوق دیگر نیز وجود دارند که هر کدام دارای ویژگی ها و قابلیت های منحصر به فردی هستند و می توانند برای افراد مختلف مناسب باشند. از جمله مهم ترین صندوق های سرمایه گذاری می توان به صندوق های سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوق های سرمایه گذاری پروژه، صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری، صندوق های سرمایه گذاری جسورانه، صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی و صندوق سرمایه گذاری شاخصی اشاره کرد.
صندوق سرمایه گذاری تحت مدیریت آرکا بشرح زیر می باشند:
صندوق سهامی ثمین ( برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
صندوق درآمد ثابت فاخر ( برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
صندوق املاک و مستغلات مهر ایرانیان ( برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
صندوق بازارگردانی برنا ( برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
