سوالات متداول

این پرسش، اولین سوال اشخاص هنگام تصمیم‌گیری در مورد سرمایه گذاری در بورس می‌باشد. پاسخ این است که سرمایه گذاری در بورس دارای سود تضمین شده نمی‌باشد. سرمایه گذاری توام با ریسک است؛ به عبارتی وقتی شخصی تصمیم به سرمایه گذاری در بورس می‌گیرد می‌تواند با انتخاب روش‌ها و ابزارهای مختلف میزان ریسک خود را کنترل کند؛ لیکن امکان صفر کردن ریسک وجود ندارد. معنی ساده ریسک نیز این است که احتمال کسب بازده‌های متفاوت وجود دارد. حتی در مواردی سرمایه گذاران ممکن است با زیان مواجه گردند. بنابراین در مورد میزان بازده سرمایه گذاری در بورس نمی‌توان با قاطعیت اظهار نظر کرد. بررسی سوابق سال‌های گذشته بیانگر این است که در بازه‌های میان مدت بازده سرمایه گذاری در بورس بالاتر از سایر زمینه‌های سرمایه گذاری مانند سپرده بانکی یا مسکن می‌باشد.

سرمایه گذاری یک موضوع کاملا تخصصی و پیچیده است. بر خلاف آنچه که اکثر افراد تصور می‌کنند که وارد شدن به بورس بسیار آسان است و می‌توانند به راحتی سودهای خوبی کسب کنند. بررسی عملکرد اشخاص مختلف بیانگر این است که درصد افراد موفق در بازارهای مالی بسیار کم است و حتی افراد سرشناسی وجود دارند که علیرغم داشتن سابقه موفق، با یک تصمیم اشتباه دچار زیان سنگین و یا ورشکستگی شده‌اند. از آنجاکه سرمایه گذاری در اوراق بهادار دارای ابعاد و پیچیدگی‌های زیادی می‌باشد عملا امکان اینکه یک شخص بتواند به تنهایی همه مسایل و موضوعات را پیگیری کند وجود ندارد. در شرکت‌های سبدگردان و شرکت‌های سرمایه گذاری یا سایر نهادهایی که در امر سرمایه گذاری فعال هستند معمولا تیمی از افراد متخصص و باتجربه این موضوع را راهبری می‌کنند. امروزه با ورود تکنولوژی در حوزه سرمایه گذاری و طرح موضوعاتی مثل Fintech یا استفاده از هوش مصنوعی در سرمایه گذاری، رقابت و پیچیدگی در امر سرمایه گذاری به مراتب بیشتر شده است.

فعالیت سبدگردانی و مشاوره سرمایه گذاری نیاز به مجوز رسمی از سازمان بورس دارد. لذا افراد یا شرکت‌هایی که بدون داشتن مجوز اقدام به سبدگردانی و یا مشاوره می‌کنند عملا مرتکب جرم می‌شوند. از آنجا که هیچ نظارتی بر این اشخاص یا شرکتها وجود ندارد مشارکت با آنها دارای ریسک زیادی می‌باشد. مجوز سبدگردانی یا مشاوره سرمایه گذاری معمولا به اشخاصی داده می‌شود که دارای سوابق تجربی و علمی مناسب بوده و معیارهای مد نظر سازمان بورس را داشته باشند. لذا داشتن مجوز به معنی داشتن معیارهای لازم بوده و بر این شرکت‌ها نظارت کافی وجود دارد. داشتن مجوز رسمی از سازمان بورس شرط لازم برای سبدگردانی می‌باشد ولی شرط کافی نیست. کسانی که قصد دارند از طریق شرکت‌های سبدگردان قرارداد سبدگردانی منعقد کنند لازم است با بررسی سوابق عملکرد شرکت و ارکان اجرایی آن اطمینان حاصل کنند که شرکت مناسبی را انتخاب کرده اند.

بله، همانطور که ذکر شد سرمایه گذاری در بورس دارای ریسک است. عوامل مختلفی ممکن است باعث شود که، در مقاطعی سرمایه گذاری در بورس بازده مناسبی نداشته باشد و یا حتی زیانده باشد. در این شرایط طبیعتا شرکت‌های سبدگردان و صندوق های سرمایه گذاری نیز نمی‌توانند بازده مناسبی کسب کنند. نکته مهم این است که شرکت‌های سبدگردان و صندوق های سرمایه گذاری به واسطه تجربه و تخصص و مدیریت حرفه ای عموما بازده بهتری از میانگین بازده بازار کسب می‌کنند و در شرایط زیان، آنها زیان کمتری خواهند داشت. موضوع اساسی این است که هرچه افق سرمایه گذاری به صورت بلند مدت باشد، امکان کسب سود، بیشتر و احتمال کسب زیان، کمتر است. لذا اصل مهم در سرمایه گذاری این است که نگاه کوتاه مدت به موضوع نداشته باشید، چون در کوتاه مدت هر نتیجه ای محتمل می‌باشد.

 تفاوت اصلی سبدگردانی اختصاصی با روش‌های دیگر سرمایه گذاری در این است که این فرایند کاملا مشتری محور است.  به عبارتی در تشکیل سبد اختصاصی اهداف، ویژگی‌ها و خصوصیات شخصیتی سرمایه گذار از جمله ریسک پذیری او ارزیابی گردیده و متناسب با آنها اقدام به تشکیل و مدیریت سبد اختصاصی می‌گردد. در سایر روش‌های سرمایه گذاری غیر مستقیم محصول محور بوده و محصول یکسانی برای همه سرمایه گذاران ارائه می‌گردد.

• اوراق بهادار قابل معامله در هر یک از بورسها
• هر گونه اوراق بهادار ثبت شده نزد سازمان به جز سهام شرکتهای سهامی خاص
• سپرده های بانکی تا سقف 50 درصد ارزش روز داراییهای تحت مدیریت در هر قرارداد سبدگردانی
• سرمایه گذاری در واحدهای صندوق های سرمایه گذاری دارای مجوز از سازمان بورس 

مدت زمان قراردادهای سبدگردانی یک ساله  و قابل تمدید است.  همچنین به هر دلیل سرمایه گذار تصمیم به فسخ قرارداد داشته باشد با اعلام کتبی تصمیم خود به سبدگردان می‌تواند قرارداد را فسخ کند. بسیاری از موضوعات مربوط به رابطه سبدگردان و سرمایه گذار در قرارداد سبدگردانی مشخص می‌شود. 

بله، پس از انعقاد قرارداد سبدگردانی به شما یک نام کاربری و رمز عبور داده می‌شود که از طریق آن می‌توانید وضعیت سرمایه گذاری خود را از طریق تارنمای شرکت سبدگردان مشاهده کنید.

طبق دستورالعمل سبدگردانی، حداقل مبلغ لازم برای انعقاد قرارداد سبدگردانی 100 میلیون ریال می‌باشد. حتی اگر شرکت سبدگردان تمایل داشته باشد با مبلغ کمتر نیز قرارداد سبدگردانی منعقد کند امکانپذیر نیست. ولی شرکت‌های سبدگردان بر اساس استراتژی‌های خود و امکانات موجود، حداقل‌های مختلفی را تعیین و اعلام می‌کنند. این ارقام ثابت نبوده و با توجه به شرایط تغییر می کند. مثلا یک شرکت سبدگردان ممکن است در مقطعی حداقل مبلغ قرارداد سبدگردانی را تا 1 میلیارد تومان و در زمان دیگری 5 میلیارد تومان اعلام کند.

برای اینکه شرکت‌های سبدگردان، انگیزه لازم برای مدیریت سبد اختصاصی را داشته باشند معمولا بخشی از کارمزد آنها ( کارمزد متغیر) بر اساس درصدی از بازده سبد تعیین می گردد. بعبارتی هرچه سود سرمایه گذار بیشتر باشد کارمزد بیشتری نیز نصیب سبدگردان می شود. ولی در زیان سرمایه گذار مشارکتی وجود ندارد. بعبارتی چنانچه نتیجه عملکرد یک سبد اختصاصی زیان باشد کل زیان، متعلق به سرمایه گذار خواهد بود و سبدگردان نیز از این محل کارمزد متغیری کسب نخواهد کرد. با توجه به اینکه سرمایه شرکتهای سبدگردان مبالغ بالایی نیست و سرمایه اصلی آنها معمولا نیروی انسانی می باشد عملا امکان تضمین سود و پذیرش بخشی از زیان سرمایه گذار برای این شرکتها وجود ندارد.

اساسا پرداخت سود در فرایند سبدگردانی اختصاصی وجود ندارد ولی چنانچه سرمایه گذار نیاز به برداشت مبالغی در مقاطع زمانی خاصی داشته باشد در مرحله عقد قرارداد باید آن را به سبدگردان اطلاع دهد و در ضمائم قرارداد پیش بینی گردد. با این مکانیزم سبدگردان در انتخاب اوراق بهادار این موضوع را مد نظر قرار می دهد و ریسکی از این بابت به سرمایه گذار تحمیل نمی‌گردد.

خیر، پس از عقد قرارداد سبدگردانی اختصاصی و بر اساس قرارداد، از طرف شرکت سپرده گذاری یک کد مشخص برای سرمایه گذار تعریف و تعیین می شود که خرید و فروش اوراق بهادار بر اساس این کد صورت می گیرد. این کد مجزا از کد بورسی سرمایه گذار می باشد.

بله، همانطور که ذکر شد کد مربوط به قرارداد سبدگردانی مجزا از کد بورسی اشخاص می باشد و آنها می‌توانند همزمان به خرید و فروش سهام نیز بپردازند.

صندوق های سرمایه گذاری از نظر فرایند صدور و ابطال به دو دسته تقسیم می گردند. یک نوع از این صندوق‌ها دارای مدیر ثبت می‌باشند و فرایند صدور و ابطال واحدها، توسط مدیر ثبت صورت می‌گیرد. برای سرمایه گذاری در این صندوق‌ها نیاز به کد بورسی نیست با مراجعه به دفاتر مدیر ثبت و با داشتن شناسنامه و کارت ملی می‌توانید در این صندوق ها سرمایه گذاری کنید. نوع دیگری از صندوق های سرمایه گذاری صندوق‌های قابل معامله یا ( ETF  ) نامیده می شوند. برای سرمایه گذاری در این صندوق ها باید کد بورسی داشته باشید و از طریق شرکت‌های کارگزاری بصورت حضوری یا بصورت آنلاین نسبت به خرید واحدهای صندوق یا فروش آنها اقدام کنید.

شرکت‌های سبدگردانی موظف هستند عملکرد خود را در سایت خود منتشر کنند. سرمایه گذاران می‌توانند با بررسی عملکرد شرکت‌های مختلف، یکی از آنها را برای انعقاد قرارداد انتخاب کنند. با توجه به ماهیت بازار بورس، شرکت‌های مختلف ممکن است در بازه های زمانی مختلف دارای عملکردهای مختلفی باشند. نکته مهم در این خصوص، تداوم عملکرد مناسب در سالهای مختلف است. چرا که یک شرکت ممکن است در یک سال یا یک دوره خاص با پذیرش ریسک زیاد بازده مناسبی کسب کند ولی در دوره های بعد نتواند عملکرد خود را تکرار کند.

طبق مقررات، برای انعقاد قرارداد سبدگردانی و یا سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری یکی از مراحل اولیه، احراز هویت مشتریان می‌باشد. برای مدیر ثبت صندوق یا شرکت سبدگردان باید محرز گردد که شخص متقاضی سرمایه گذاری چه کسی است و برای اطمینان اعتبار مدارک هویتی او را مشاهده کند. 

به منظور تنظیم قرارداد سبدگردانی  دارایی سرمایه‌گذار می‌تواند وجوه نقد، اوراق بهادار (شامل سهام و اوراق مشارکت بورسی) و یا  تلفیقی از وجوه نقد و اوراق بهادار بورسی باشد.

کارمزد سبدگردانی اختصاصی معمولا به کارمزد ثابت و کارمزد متغیر تقسیم می‌شود. کارمزد ثابت درصد مشخصی از مبلغ سبد اختصاصی بوده ( بین یک تا سه درصد در سال ) و ارتباطی به سود و زیان سبد اختصاصی نداشته و برای پوشش هزینه‌های ثابت سبدگردان دریافت می‌شود. کارمزد متغیر بصورت درصدی از سود سبد اختصاصی تعریف می‌شود. به طور مثال (10 درصد از سود سبد اختصاصی) . در هر حال فرمول و قاعده ثابتی در این زمینه وجود ندارد و به توافق سبدگردان و سرمایه گذار بستگی دارد. پس از توافق ، مبلغ کارمزد و نحوه پرداخت آن در قرارداد سبدگردانی درج می‌گردد.

صندوق های سرمایه گذاری دارای چندین رکن اجرایی و نظارتی هستند. همه صندوق های سرمایه گذاری دارای امیدنامه می‌باشند که در آن میزان کارمزد ارکان مختلف تعیین شده است. امیدنامه هر صندوق در سایت آن قابل مشاهده است. یکی از مزیت‌های صندوق های سرمایه گذاری، کارمزد پایین آنها می‌باشد. کارمزد صندوق های مختلف متفاوت می‌باشد ولی در اکثر آنها جمع کارمزد و هزینه ارکان مختلف زیر 3 درصد ارزش دارایی‌های صندوق در یک سال می‌باشد.