منظور از صدور و ابطال چیست و چگونه انجام می‌شود؟

بازار بورس به دلیل ویژگی‌هایی همچون حمایت و شفافیت قانونی، سهولت نقد شوندگی، عدم وجود محدودیت در معامله، معافیت مالیاتی، تنوع بازه سرمایه‌گذاری و … ازجمله بهترین، پرسودترین و مطمئن‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری است اما حضور مستقیم در این بازار به دانش، مهارت، تجربه، زمان و انرژی زیادی نیاز دارد و افرادی که قادر به حضور مستقیم نیستند باید از روش‌های غیرمستقیم مانند خرید صندوق سرمایه گذاری اقدام به سرمایه‌گذاری بکنند. برای استفاده از این صندوق‌ها نیز لازم است که سرمایه‌گذاران با اصطلاحات مختلف و متنوع بازار آشنایی داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی اصطلاحات اصلی خصوصاً صدور و ابطال پرداخته خواهد شد.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

امروزه انواع صندوق سرمایه گذاری با قابلیت‌ها و ویژگی‌های مختلفی وجود دارند که هرکدام می‌توانند میزان سوددهی متفاوتی داشته باشند. ازنظر شیوه‌های خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری می‌توان صندوق‌ها را به دو گروه اصلی شامل صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) تقسیم کرد. برای معامله واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری که مبتنی بر صدور و ابطال هستند افراد باید برای کسب اطلاعات و نحوه معامله به وب‌سایت رسمی صندوق‌ها مراجعه کنند. برای معامله این صندوق‌ها می‌توان به هم به شکل حضوری اقدام کرد و هم از طریق احراز هویت و ثبت‌نام در سایت رسمی صندوق این کار را انجام داد.

اهمیت آگاهی از صدور و ابطال

افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در هر حوزه‌ای را دارند باید ابتدا با مفاهیم اولیه و اصطلاحات رایج و کاربردی آن آشنایی داشته باشند تا بتوانند به موفقیت برسند. بازارهای مالی خصوصاً بازار بورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند و کسانی که قصد حضور در این بازار و سرمایه‌گذاری دارند حتماً باید از اصطلاحات رایج آن آگاهی داشته باشند. علاوه بر اصطلاحات و مفاهیمی مانند NAV (ارزش خالص دارایی‌ها)، قیمت آماری، مجمع صندوق‌ها، ارکان صندوق‌ها، حسابرسی، مدیر سمت، ضامن نقد شوندگی، رکن بازارگردانی و … اصطلاح صدور و ابطال از مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات موجود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که در حقیقت معادل خرید و فروش می‌باشند.
در اصل زمانی که فرد اقدام به سرمایه‌گذاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری می‌کند باید واحدهای آن صندوق را به تعداد مورد نظر خود خریداری نماید. عمل خرید واحدهای سرمایه‌گذاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری را صدور و عمل فروش هرکدام از این واحدها ابطال نامیده می‌شود. همان‌گونه که در حضور مستقیم و سرمایه گذاری در بورس برای خرید و فروش سهام شرکت‌ها اقدام می‌شود در این صندوق‌ها نیز برای صدور و ابطال واحدها انجام خواهد شد.

نحوه محاسبه قیمت صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که لازم است سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها از آن آگاهی داشته باشند شیوه قیمت‌گذاری صدور یا ابطال خواهد بود. یکی از مهم‌ترین اصطلاحات بازار بورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مفهوم NAV است که مخفف Net Asset Value به معنی ارزش خالص دارایی‌های صندوق است. چنانچه میزان کل NAV یک صندوق بر تعداد کل واحدهای سرمایه‌گذاری آن که متعلق به سرمایه‌گذاران است تقسیم شود عددی به دست می‌آید که در حقیقت قیمت هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق خواهد بود.
در اصل باید گفت که قیمت صدور و ابطال واحدها در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای ارزش خالص هر واحد به دست خواهد آمد. البته باید توجه داشت که ارزش خالص واحدها می‌تواند بر اساس افزایش و کاهش سهام و اوراق بهاداری که صندوق‌ها خریداری کرده‌اند تغییر کند و میزان سود و زیان سهامداران بر اساس این تغییرات قیمت متفاوت خواهد بود.

NAV صدور و ابطال چیست؟

افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها و خرید واحدهای آن را داشته باشند باید بر اساس آخرین NAV صدور پول واحدها را پرداخت نمایند. در اصل NAV صدور مقداری بیشتر از ارزش خالص هر واحد (NAV) می‌باشد. مهم‌ترین دلیلی برای این تفاوت در قیمت این است که مدیر صندوق‌ها باید برای خرید اوراق بهادار جدید هزینه‌هایی به‌عنوان کارمزد معاملات پرداخت نماید و این هزینه‌ها باید از سرمایه‌گذاران جدید دریافت شود؛ بنابراین افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری را دارند موظف به پرداخت هزینه‌های حساب شده در NAV صدور خواهند بود و به همین دلیل است که قیمت واحدها بیشتر از ارزش خالص آن‌ها می‌باشد.
NAV ابطال هم همانند NAV صدور همراه با محاسبات ویژه‌ای خواهد بود و درصورتی‌که مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری قیمت‌های سهامی که جز دارایی‌های صندوق است را تعدیل نکند، این قیمت به میزان ارزش خالص دارایی هر واحد خواهد. در حقیقت NAV ابطال عبارت است از ارزش خالص دارایی هر واحد از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که هزینه‌های قانونی شامل هزینه‌های مربوط به معاملات از آن کسر شده است.

قیمت آماری خالص ارزش دارایی‌ها

ممکن است در مقاطع مختلف و به دلایل مختلفی تعدادی از سهام موجود در سبد اوراق بهادار صندوق‌ها بازار فعالی نداشته باشند و این باعث می‌شود قیمت صدور و ابطال واحدها بر روی تابلوهای معاملاتی با واقعیت تفاوت‌هایی داشته باشند. در این حالت مدیریت صندوق‌ها این اختیار را دارند که در چهارچوب دستورالعمل‌های مربوطه قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری را متعادل کنند. البته این تغییرات باید در شرایط مشخصی انجام شود. قیمت آماری بر اساس آخرین قیمت بسته شدن سهام منظور می‌شود و فقط یک مبنای مقایسه‌ای می‌باشد و درصورتی‌که مدیریت صندوق قیمت سهام را متعادل نکرده باشد قیمت آماری  و ابطال اعداد واحدی را نشان خواهند داد.

مشخص شدن تعداد واحدها بعد از ثبت درخواست صدور

امروزه انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر صدور و ابطال وجود دارند که میزان سوددهی و ریسک‌پذیری مختلفی دارند و از ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردار هستند. با توجه به آن که سرمایه‌گذاران در کدام یک از صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به سرمایه‌گذاری نموده‌اند ممکن است که زمان صدور واحدها متفاوت باشد. با توجه به نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ممکن است بعداً از پرداخت هزینه واحدها 2 تا 3 روز تعداد آن‌ها مشخص خواهد شد. البته صندوق‌های با درآمد ثابت یک روز بعد از واریز وجه تعداد واحدها را مشخص می‌کنند.

زمان ابطال واحد بعد از صدور

یکی دیگر از نکات مهمی که باید سرمایه‌گذاران به آن توجه داشته باشند مدت زمانی است که می‌توانند بعد از صدور واحدها اقدام به ابطال آن‌ها بکنند. تعدادی از این صندوق‌ها نرخ شکست نداشته و سرمایه‌داران می‌توانند بعد از مشخص شدن تعداد واحدها اقدام به درخواست ابطال نمایند مگر آنکه صندوق موردنظر دارای مدت ماندگاری خاصی باشد. در صورت ابطال واحدها قبل از مدت ماندگاری، سرمایه‌گذاران فقط می‌توانند مابه‌التفاوت قیمت صدور و ابطال را دریافت کنند که امکان دارد از نرخ سود پیش‌بینی شده صندوق کمتر باشد. در تعدادی از صندوق‌ها نیز چنانچه سرمایه‌دار قبل از مدت ماندگاری اقدام به ابطال نماید سودی به او تعلق نخواهد گرفت.
مدت زمان ماندگاری صندوق‌ها باهم متفاوت هستند. همچنین مدت زمان واریز پول به حساب بعد از درخواست ابطال می‌تواند متفاوت باشد. مدت زمان واریز پول واحدها به حساب سرمایه‌گذاران در هر صندوق متفاوت خواهد بود. ممکن است صندوقی بعد از 24 ساعت کاری واریز پول را انجام دهد و ممکن است صندوق‌های دیگر در مدت زمان بیشتری پرداخت وجوه را انجام دهند.

چه افرادی باید از در صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند

همان‌طور که گفته شد سرمایه‌گذاری در بازار بورس به‌صورت مستقیم اگرچه می‌تواند سوددهی مناسبی داشته باشد اما قطعاً ریسک بسیار بالایی نیز دارد و کسانی که دانش، مهارت و تجربه کافی نداشته باشند نمی‌توانند در بلندمدت موفقیتی کسب کنند. افراد که قادر به حضور مستقیم در بازار بورس نیستند می‌توانند متناسب با میزان سرمایه، میزان ریسک‌پذیری و زمان سرمایه‌گذاری از صندوق‌های مختلف سرمایه‌گذاری خرید کنند. همچنین این افراد اگر ریسک حضور در بازار بورس را داشته باشند و از دانش و مهارت کافی برخوردار نباشند می‌توانند از خدمات سبدگردانی اختصاصی استفاده کنند. در این حالت سرمایه‌گذار کارمزدی توافقی به سبد گردان پرداخت کرده و سرمایه خود را به‌صورت مستقیم وارد بازار بورس می‌کند.

جمع‌بندی نهایی

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند بهترین و مناسب‌ترین گزینه برای افرادی باشد که دانش استفاده از انواع روش‌های تحلیل تکنیکال در سرمایه‌گذاری بورس را نداشته و مهارت، تجربه، زمان و انرژی کافی برای حضور مستقیم در این بازار را نیز ندارند. تعدادی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر صدور و ابطال هستند و سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها باید با مفهوم صدور و ابطال و همچنین مفاهیم دیگری همچون مجمع صندوق‌ها، ضامن نقد شوندگی، رکن بازارگردانی، ارکان صندوق‌ها، حسابرسی، مدیر سمت و … آشنایی داشته باشند. کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مختلف را دارند می‌توانند از خدمات ویژه شرکت سبد گردان آرکا استفاده کنند و بهترین و مطمئن‌ترین سرمایه‌گذاری را انتخاب نمایند.