آشنایی با مفاهیم و سرمایه گذاری در بیت کوین و رمز ارزها
بلاک چین ( Blockchain )
قبل از هر مطلبی در مورد رمز ارزها، باید با مفهوم بلاک چین آشنا شوید. بلاک چین، ترکیبی از واژه‌های Block به‌معنی بلوک و Chain به‌معنی زنجیره می‌باشد. بلاکچین ( زنجیره‌ای از بلوک‌ها ) سیستمی برای ذخیره و اشتراک گذاری اطلاعات می‌باشد. ویژگی خاص این فناوری نسبت به سایر ابزارها، ذخیره سازی غیرمتمرکز و رمزگذاری پیچیده آن می‌باشد که امکان هک و تغییر اطلاعات توسط فرد یا افراد خاصی را غیرممکن می‌سازد. برای درک این ویژگی به طور مثال، یوتیوب یا آپارات را در نظر بگیرید. همه افراد امکان اشتراک گذاری فایل و اطلاعات در این شبکه ها را دارند ولی بدلیل ذخیره سازی متمرکز این اطلاعات در سرورهای محدود و مشخص، دسترسی های ویژه مدیران این شبکه‌ها، امکان حذف و تغییر محتوای آنها توسط مدیران وجود دارد. مثلا مدیران آپارات می‌توانند یکی از ویدیوهایی که شما بارگذاری کرده‌اید را حذف کنند و شما و کاربران دیگر اختیاری در این زمینه ندارید. در شبکه بلاکچین، اطلاعات بصورت غیرمتمرکز و بر روی سیستم همه کاربران ذخیره می‌شود و تغییر یا حذف آنها نیاز به تایید همه یا اکثر کاربران دارد، و این ویژگی وجه تمایز این فناوری می‌باشد؛ به همین دلیل بیشتر رمز ارزها از بستر بلاکچین استفاده می‌کنند.
رمزارز ( Cryptocurrency )
ارزهای دیجیتال ماهیت فیزیکی ( مانند سکه یا پول کاغذی ) ندارند و در واقع رشته‌ای از کدهای کامپیوتری بر اساس معادله های پیچیده ریاضی می‌باشند. نکته ای که باید توجه داشت این است که همه ارزهای دیجیتال، رمزگذاری شده نیستند. واژه کریپتوکارنسی، اشاره به ارزهای دیجیتال رمزگذاری شده دارد. برخی از رمز ارزها مانند پی پال ممکن است، تحت کنترل دولت‌ها یا سازمان‌های مشخصی باشند؛ ولی بیشتر رمز ارزها غیرمتمرکز بوده و تحت کنترل فرد یا نهادی نیستند. پشتوانه رمزارزها، اعتماد و محبوبیت عمومی آنها توسط کاربران می باشد.
هدف رمزارزها
در حال حاضر، رمزارزهای زیادی اختراع شده‌اند، که هدف اکثر آنها تمرکز زدایی است. به عبارتی کنترل و تسلط دولت‌ها و سازمان‌ها، بر سیستم مالی و پولی و هزینه‌ها و مشکلات مربوط به تبادل و انتقال پول، باعث ایجاد و گسترش تفکری شده است تا با ایجاد پول‌های دیجیتال، هزینه مبادله را حذف کنند یا کاهش دهند و کنترل دولت‌ها و نهادها را بر سیستم مالی و پولی حذف کنند. البته ممکن است هدف اصلی یک رمز ارز مانند ترونیکس ( TRX ) موضوع دیگری باشد. رمز ارز ترون ( Tron ) یک پلتفرم غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک چین است، که هدف آن ایجاد یک شبکه جهانی اشتراک‌گذاری مطالب رایگان در حوزه سرگرمی است. رمز ارز ترونیکس به سازندگان محتوا این امکان را می‌دهد تا مستقیما با کاربران در ارتباط باشند و سود کار خود را از آنها دریافت کنند با این اتفاق سازمان‌های مرکزی فعلی که واسطه‌ای برای سازندگان هستند حذف می‌شوند. مثال دیگر شبکه اجتماعی تلگرام است، که قصد دارد ارز اختصاصی خود بنام گرام ( Gram ) را منتشر کند.
کاربرد رمزارزها
رمز ارزها، در صورت پذیرش عمومی و جلب اعتماد کاربران می‌توانند همانند پول های رایج، ابزار مبادله یا ذخیره ارزش باشند. همانطور که گفته شد یکی از ویژگی‌های بارز این ارزها امکان مبادله مستقیم آنها بدون هزینه و در کمترین زمان می‌باشد. برای مثال فروشندگان کالا یا خدمات می‌توانند، در ازای فروش محصولات خود بجای پول های رایج رمزارز دریافت کنند و کالاهای خود را بر اساس این ارزها قیمت گذاری کنند. این ارزها همچنین بر اساس پول‌های رایج در بازارها معامله می‌شوند.
بیت کوین ( Bitcoin )
از بیت کوین بعنوان پادشاه ارزهای دیجیتال یاد می‌شود. نمونه اولیه و موفق ارزهای رمزنگاری شده بر پایه بلاکچین، بیت کوین است که در سال 2009 به بازار عرضه شد. هویت پدید آورنده بیت‌کوین مشخص نیست. گفته می‌شود ( ساتوشی ناکاموتو ) مخترع بیت‌کوین است. هویت واقعی او هنوز مجهول است. حدود 50 درصد بازار ارزهای رمزنگاری شده در اختیار بیت کوین است و تغییرات قیمت بسیاری از رمز ارزها با تغییرات قیمت بیت کوین همبستگی بالایی دارد. از ارزهای محبوب دیگر می توان به اتریوم (ETH)، ریپل (XRP) ، مونرو (XMR)، تزوس (XTZ) و بایننس کوین (BNB) اشاره کرد.
استخراج یا تولید رمزارز
همانطور که گفته شد رمزارزها در واقع رشته ای از کدهای کامپیوتری هستند که بر اساس معادلات پیچیده ریاضی تولید می‌شوند. افرادی که با مسایل فنی این ارزها و الگوهای آنها آشنایی دارند، با استفاده از پردازنده‌های پیشرفته کامپیوتری، این ارزها را تولید می‌کنند. به این فرایند ماینینگ یا استخراج و به این افراد ماینر گفته می‌شود. مساله مصرف برق نیز که در این مقوله مطرح می‌شود به دلیل استفاده از پردازنده های صنعتی است که عموما مصرف برق بالایی دارند.
نحوه نگهداری رمز ارزها
ارزهای رمزنگاری شده در کیف پول‌های دیجیتال نگهداری می‌شوند. این کیف پول‌ها عموما دارای یک کلید عمومی و یک کلید اختصاصی هستند. کلید عمومی، کاربردی شبیه شماره حساب بانکی فرد را دارد و کلید خصوصی مانند رمز کارت بانکی، یا رمز اینترنت بانک است؛ و افشا یا فراموشی آن باعث از دست دادن دارایی فرد می‌شود. یکی از نکات قابل توجه در این زمینه این است، که امکان برگشت یا ابطال انتقال رمز ارزها وجود ندارد. چنانچه فردی مبلغی از ارزهای خود را به اشتباه به کیف پول فرد دیگری منتقل کند امکان اصلاح یا ابطال تراکنش وجود ندارد. در شبکه افراد با کیف پول های خود شناخته می‌شوند و برای انجام تراکنش نیازی به داشتن هویت واقعی افراد نیست؛ ولی کلیه تراکنش‌ها بین کیف‌های پول بصورت شفاف ثبت و نگهداری می‌گردد و همه کاربران به آن دسترسی دارند.
کسب سود از رمزارزها
از دو طریق می توان در حوزه رمزارزها کسب درآمد کرد. راه اول همان فرایند استخراج یا تولید این ارزها می‌باشد، که نیاز به آشنایی با مسایل فنی و داشتن امکانات و سرمایه گذاری اولیه دارد. راه دوم خرید و فروش این ارزها و استفاده از نوسانات قیمت آنها می‌باشد. نکته‌ای که باید توجه داشت این است، که تاکنون رمز ارزها از نظر حقوقی و قوانین کشورها به رسمیت شناخته نشده اند و بر مبادلات آنها، نظارت مدون و مشخصی وجود ندارد و بیشتر بر اساس اعتماد کاربران در صرافی‌های مختلف معاملات انجام می‌شود و امکان کلاهبرداری از افراد ناآشنا بسیار بالاست. از آنجا که کشور ما درگیر موضوعات تحریم نیز می‌باشد. این ریسک به مراتب بیشتر بوده و در صورت سوء استفاده یا کلاهبرداری امکان پیگیری و شکایت عملا وجود ندارد. البته اخیرا پلتفرم‌های بومی نیز در این حوزه فعال شده‌اند که قابلیت اعتماد بیشتری دارد و مزیت آنها قبول ریال در معاملات است. در صورتیکه جهت خرید و فروش در صرافی‌های خارجی باید از دلار، یورو یا سایر ارزها استفاده کنید؛ که نقل و انتقال این ارزها مسایل و مشکلات خود را دارد.
نکته نهایی اینکه بررسی نوسانات قیمت رمز ارزها، بیانگر نوسان بالا و در نتیجه ریسک بالای آنها می باشد لذا سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری در این حوزه باید همه جوانب را درنظر بگیرند.