پیش‌بینی وضعیت بورس در سال ۱۴۰۴
اساساً پیش‌بینی آینده، آن هم در شرایط متغیر و پرتلاطم کشور ما و دنیای امروز، کار سختی است. نگاهی به پیش‌بینی‌های انجام‌شده نیز بیانگر خطای بسیار آن‌ها می‌باشد. با این حال، در این نوشته سعی می‌کنیم نگاهی به عوامل مؤثر بر فضای بورس و سمت و سوی آن در سال جدید (۱۴۰۴) داشته باشیم.
نقش پررنگ سیاست در بورس ۱۴۰۴
مانند همیشه، کمتر صاحب‌نظری یافت می‌شود که منکر تأثیر سیاست بر اقتصاد کشور باشد. به عبارتی، به دلیل ساختار دولت و حکومت در ایران، بخش خصوصی نقش قالب را در اقتصاد نداشته و شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی بازیگران اصلی اقتصاد هستند. در سال‌های اخیر، ردپای نهادهای اطلاعاتی و نظامی نیز در اقتصاد پررنگ‌تر شده است. به همین دلیل، سیاست‌های اقتصادی دولت و حکومت، روند اقتصادی کشور را تعیین می‌کنند.
تقابل صورت‌گرفته بین مجلس و دولت در خصوص استیضاح وزیر اقتصاد، نشان‌دهنده شرایط سخت دولت در پیش برد برنامه‌هایش می‌باشد. با توجه به شرایط نابسامان اقتصادی، به نظر می‌رسد نباید انتظار زیادی از دولت در جهت تغییرات و اصلاحات اساسی داشت.
تأثیر تحریم‌ها بر بورس ۱۴۰۴
در حال حاضر، حتی افرادی که در گذشته منکر تأثیرات مخرب تحریم‌ها بر اقتصاد بودند، نیز متفق‌القول بر نقش منفی تحریم‌ها در شرایط کنونی و آینده اقتصاد کشور تأکید دارند. اما رفع تحریم‌ها از طریق مذاکره با آمریکا و کشورهای اروپایی میسر می‌باشد که علیرغم سیگنال‌های اولیه، با سخنرانی اخیر رهبری به بن‌بست رسیده است. هرچند در سیاست هیچ چیز غیرممکن نیست، ولی با توجه به ساختار قدرت در کشور و ذینفعان قوی از شرایط تحریمی، پیشبرد مسیر مذاکره و رفع تحریم‌ها احتمالاً کار دشوار و زمان‌بری باشد.
سیاست‌های تجاری جدید آمریکا و تأثیر آن بر بورس ایران
رئیس‌جمهور جدید آمریکا بسیار مصمم به بهبود وضعیت تراز تجاری خود با سایر کشورها از طریق اعمال تعرفه بر واردات می‌باشد. این سیاست در کوتاه‌مدت می‌تواند بازارهای مختلف را تحت تأثیر قرار داده و برای شرکت‌های بزرگ ما که عمدتاً صادرکننده هستند، چالش‌هایی را ایجاد کند.
بحران انرژی و تأثیر آن بر صنایع بورسی
در سال ۱۴۰۳، عوارض عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها نمایان شد و شرکت‌ها و خانوارها علاوه بر کسری گاز، برای اولین بار در زمستان قطعی برق گسترده را نیز تجربه کردند. بحران گاز و برق در سال ۱۴۰۴ همراه با بحران آب از مسائل اساسی کشور خواهد بود. با توجه به اینکه رفع این ناترازی‌ها به برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی روز نیاز دارد، بعید است طی دو سال آینده بدون مذاکره و رفع تحریم‌ها این بحران‌ها حل شود. در نتیجه، بسیاری از صنایع بورسی که به انرژی وابسته هستند، تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت.
ادامه قیمت‌گذاری دستوری و تأثیر آن بر بورس ۱۴۰۴
یکی از معضلات جدی اقتصاد ایران، قیمت‌گذاری دستوری است. دولت‌ها همواره با شعار کنترل تورم و حمایت از مصرف‌کنندگان، اقدام به قیمت‌گذاری کالاها می‌کنند که در نهایت منجر به زیان شرکت‌های تولیدی و ایجاد رانت برای دلالان می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۴ نیز این سیاست ادامه خواهد داشت که می‌تواند باعث تضعیف طیفی از شرکت‌های بورسی شود.
نوسانات نرخ ارز و چالش‌های اقتصادی
یکی از چالش‌های اصلی بورس در سال‌های اخیر، نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های ارزی دولت بوده است. با توجه به فاصله قابل توجه نرخ ارز نیمایی (یا مرکز مبادله ارز) و نرخ آزاد، بسیاری از شرکت‌های صادرکننده از این محل خسارت قابل توجهی را متحمل خواهند شد. احتمال زیاد، در سال ۱۴۰۴ این فاصله کماکان باقی بماند.
کاهش قدرت خرید مردم و تأثیر آن بر بازار سرمایه
به دلیل تورم‌های بالا طی ۶ سال گذشته، قدرت خرید مردم دچار ضعف اساسی شده است. ضعف خریدار در بسیاری از حوزه‌ها باعث ایجاد مشکل فروش و نقدینگی شده و یا در بهترین حالت کاهش شدید حاشیه سود شرکت‌ها را به دنبال داشته است. با توجه به سیاست‌های گذشته دولت در افزایش نرخ دستمزدها، به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۴ این مشکل جلوه جدی‌تری پیدا کند.
جمع‌بندی: آیا بورس ۱۴۰۴ بازدهی مناسبی خواهد داشت؟
نقطه مثبت بورس در شرایط فعلی، قیمت بسیار پایین سهام بسیاری از شرکت‌ها می‌باشد. با این حال، به دلیل مشکلات متعددی که در بالا ذکر شد، شانس بهبود وضعیت سودآوری شرکت‌ها بسیار پایین است و احتمالا سال ۱۴۰۴ نیز شرایط بورس نامساعد باشد. هرچند بازار نوساناتی خواهد داشت و ممکن است با برخی اخبار شاهد رشد قیمت سهام باشیم، اما پیش‌بینی ما این است که در سال ۱۴۰۴ نیز بورس همچون چند سال اخیر نتواند بازدهی متناسب با ریسک‌ها و تورم کشور به همراه داشته باشد.
تنها در یک سناریو می‌توانیم شاهد رونق و ایجاد موج صعودی قوی و بلند مدت در بازار بورس باشیم، آن هم مرتبط با تغییر سیاست خارجی کشور، انجام مذاکرات جدی و در نهایت رفع تحریم‌ها می‌باشد. اگر این سناریو محقق نگردد، شاهد خروج سرمایه‌گذاران از بورس و رکود بیشتر این بازار خواهیم بود.